Op 20 februari 2012 heeft de Vereniging een verzoek ingediend bij het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Leiden om het Kooipark aan te wijzen als beschermd gemeentelijk monument. Naar aanleiding daarvan heeft de afdeling Monumenten en Archeologie ter plekke een onderzoek uitgevoerd. Hierbij zijn zichtbare (historische) kenmerken genoteerd. Documentatie vond plaats door het maken van foto's. Er is ook beperkt historisch onderzoek uitgevoerd naar beeldmateriaal (kaarten, tekeningen foto's e.d.). Het hieronder staande werd geschreven aan de hand van het Registerblad Gemeentelijk Monumentenregister.

In 1912 kocht de gemeente enkele grote stukken land in het gebied dat thans de wijk De Kooi vormt. Hoewel land met het oog op de aanleg van een Volkspark was aangeschaft, liet de uitvoering lang op zich wachten. Pas in 1916 werd een ontwerp voor de aanleg van een dergelijk park voorgelegd aan de gemeenteraad. Aangenomen mag worden dat W.M. Dudok (1884-1974) verantwoordelijk was voor dit ontwerp. Dudok was tussen 1913 en 1915 werkzaam als ingenieur Gemeentewerken te Leiden.

Op het terrein van het park lagen vroeger twee eendenkooien. Hieraan ontlenen het Kooipark en de wijk De Kooi hun naam. In De Kooi bouwden particuliere woningbouwverenigingen zonder een vooropgezet totaalplan, maar door de aanleg van het Kooipark werd de verdere ontwikkeling van de buurt gestuurd.

Vanaf de aanleg in 1920 is de ontwikkeling van het park in drie perioden te verdelen: 1920-1945, 1945-1981 en 1981-2012.

Het is onbekend wat de precieze beplanting uit 1920 is geweest. Met behulp van historische foto's kan worden vastgesteld dat het park zeer overzichtelijk was. Hoogopgaande bomen waren slechts rondom de vijver geplant en langs de randen van het park. Rondom het speelveld stonden kleinere bomen, vermoedelijk dennen. Verder waren de perken van lage struiken en bloemen voorzien.

Een harde scheidslijn in het bestaat van het park wordt gevormd door 1945 toen alle beplanting en houten tuinmeubilair zijn verdwenen. In de Oorlogswinter zijn alle bomen gekapt om als brandhout te dienen, en de perken werden omgeploegd tot aardappelvelden. Tot 1945 was het park overzichtelijk en kwam variatie voort uit de bloem- en heesterperken, er was weinig hoogopgaand hout.

Na de Tweede Wereldoorlog is het park opnieuw beplant, waarbij de oorspronkelijke aanleg is gehandhaafd.

Vanaf de jaren zestig heeft het park gaandeweg een ander uiterlijk gekregen. De onderhoudsintensieve perken werden vereenvoudigd. De niervormige vijver heeft toen een ovale vorm gekregen. En het hoog opgaande hout werd niet gesnoeid. In de jaren zeventig had het Kooipark in plaats van een overzichtelijk stadspark een ruig aanzien gekregen.

Vanaf 1981 werden er plannen ontwikkeld voor de herinrichting van het park. Als gevolg daarvan ontstond ook weer een wat overzichtelijker, minder ruig aanzien. Ook de omgeving van het park veranderde mee, zo zijn b.v. de dubbele woonblokjes in het park vervangen door nieuwbouw. In deze periode (1981-2013) veranderde het Kooipark in een overzichtelijker stadspark, waarbij een grote varietëit aan bomen is ontstaan.

Het huidige park telt flink wat bomen. Hiervan kan zo'n tweederde als jong worden gekenmerkt. Er is slechts een tiental bomen dat 50 tot 55 jaar is, de rest is veel jonger. In 2011 is een boominventarisatie uitgevoerd waarmee de soorten in kaart zijn gebracht, de leeftijd en kwaliteit. Vergeleken met 1981 is het aantal bomen toegenomen tot zo'n veertig soorten.

Rode draad door alle periodes is de stapsgewijze vereenvoudiging van de aanleg die vanaf eind jaren dertig inzette, waarbij steeds meer elementen uit het oorspronkelijke ontwerp verdwenen zijn. De nu nog herkenbare elementen uit het oorspronkelijke ontwerp worden gevormd door de vijver, de locatie van de twee woningblokjes, het speelplein aan de zuidzijde en de twee diagonale assen die gericht zijn op de vijver.

De huidige reconstructie/herinrichting van het park volgt zoveel mogelijk het oorspronkelijke ontwerp. Het park krijgt een monumentale status.

In de vergadering van 15 oktober 2013 heeft het College van Burgemeester en Wethouders besloten (besluitnummer 13.0915) om het Kooipark aan te wijzen als beschermd gemeentelijk monument en het terrein te registreren in het gemeentelijk monumentenregister.